Alexander Dubček Slovak asıllı Çekoslovak devlet adamı.

Çekoslovakya Komünist Partisi (KSC) birinci sekreterliği sırasında uyguladığı reform programı, Çekoslovakya’nın Ağustos 1968‘de SSCB ve Varşova Paktı üyesi devletler tarafından işgal edilmesiyle sona erdi.

Çocukluk yıllarında babası Stefan Dubçek’le birlikte gittiği Sovyetler Birliği‘nde göçmen olarak yaşadı. Öğrenimini Kırgızistan‘da gördü. Babası tarafından kurulan bir sanayi kooperatifinde monitörlük yaptı.

1938 yılında ailesiyle birlikte Çekoslovakya’ya döndü.

1939 yılında Çekoslovak Komünist Partisi’ne üye oldu.  II.Dünya Savaşı sırasında Slovak Milli Ayaklanması adlı yeraltı direniş teşkilatına katıldı ve Alman işgal kuvvetlerine karşı savaştı. Bu savaşta iki defa yaralandı. Savaştan sonra Komünist Parti içinde devamlı olarak yükseldi.

1955 yılında Sovyetler Birliği’ne giderek Yüksek Siyasi Etütler Okulunu bitirdi.

1958‘de memleketine dönerek Bratislava‘daki bölge komitesinin birinci sekreteri ve hem Slovak, hem de Çekoslovak komünist partilerinde Merkez Komitesi Üyesi oldu.

1962′de KSC Merkez Komitesinin seçtiği parti prezidyumu asil üyeliğine getirildi.

1963‘te Slovakya kolu birinci sekreterliğine seçildi.

Ekim 1967′de Prag‘da yapılan bir Merkez Komitesi toplantısında parti birinci sekreteri Antonín Novotný‘e karşı partinin ve ekonomik reform yanlılarından başka Slovak milliyetçilerinin de desteğini topladı.

Novotny, 5 Ocak 1968′de yerine Alexander Dubçek’i bırakarak birinci sekreterlikten istifa etti.

Alexander Dubçek’in parti birinci sekreteri olmasından sonra 1968‘in ilk aylarında Çekoslovak basınına daha geniş serbestlikler tanındı. Josef Stalin dönemindeki siyasi tasfiye kurbanlarına itibarları iade edildi. Nisan ayında Çekoslovakya’nın sosyalizm yolu adı verilen bir reform programı yürürlüğe kondu. Bu gelişmeler SSCB’de ihtiyatla karşılandı.

29 Temmuz – 2 Ağustos arasında iki ülkenin en yüksek düzeydeki liderleri Slovakya’daki Cierna şehrinde bir araya geldiler. Dubçek bazı küçük tavizler vermeyi kabul etti.

3 Ağustos 1968‘de Bratislava’da diğer Doğu Avrupalı komünist liderlerin de onayladığı bir protokol imzalandı. Fakat Çekoslovakya’daki gelişmelerden ve liberalleşme eğilimlerinden memnun olmayan SSCB ve Varşova Paktı üyesi diğer ülkeler 20 Ağustos 1968 gecesi Çekoslovakya’yı işgal ettiler.

Bu işgalde Dubçek, işgali protesto etmek için sokağa çıkan yurttaşlarına şu tarihi çağrısını yaptı: TANKLARIN ÖNÜNE GEÇMEYİN, PROTESTONUZU YOL KENARLARINA DİZİLİP SLOGANLARLA GÖSTERİN. BAŞBAKANINIZ OLARAK SİZDEN BUNU İSTİYORUM” diyerek yurttaşları adına büyük bir devlet adamlığı sergileyip, yurttaşlarının Sovyet tanklarının makineli tüfekleriyle katledilmesine mani oldu. Tarih boyunca birçok ülkede kanı kaynayan gençleri olmayacak protestolara davet edip, gençlerin katledilmesine sebep olan önderler çoktur. Örneğin, Mısır’da General SİSİ’ye karşı Genelkurmay binasını işgale kışkırtılan gözükara ENSARcı gençlerin binlercesi, Genelkurmay binasını korumakla görevli askerler tarafından aynı anda katledildi.. 

İşgalin ardından Dubçek ve Prezidyum’un diğer beş üyesi tutuklanarak Moskova‘ya götürüldü. Halkın başlattığı direniş neticesinde Sovyetler, Dubçek’le anlaşmak zorunda kaldı.

Daha sonra Prag’a dönen Dubçek, hisli bir konuşma yaparak halkın daha fazla desteğini istedi. Fakat giderek durumu zayıflayan Dubçek’in yardımcıları vazifelerinden uzaklaştırıldı.

Nisan 1969‘da parti birinci sekreterliğinden alınarak Federal Meclis Başkanlığına getirildi.

Ocak 1970‘te Türkiye’ye Büyükelçi olarak Ankara’ya tayin edildi. Aynı yıl Partiden ihraç edilerek Prag’a geri çağrıldı. Bratislava’da orman idaresi müfettişliğine getirildi. Bratislava’da gözetim altında yaşadı.

28 Aralık 1989 tarihinde Çekoslovak Komünist Partisi ve Prezidyum üyelerinin topluca istifa etmelerinden sonra oy birliğiyle Parlamento Başkanı oldu.

17 Ocak 1990 tarihinde Avrupa Parlamentosu tarafından verilen Saharov Ödülü‘nü alırken yaptığı bir konuşmada Çekoslovakya’nın gelecekte Avrupa’daki yerini alması için her şeyi yapacağını ve ülkesinin Avrupa Topluluğu’na üyeliğinin yalnızca zaman meselesi olduğunu söyledi.

27 Haziran 1992 tarihinde yeniden Çekoslovakya Parlamentosu’nun Başkanı seçildi.

7 Kasım 1992 tarihinde arzu ettiklerine ulaşamadan şüpheli bir trafik kazası sonucu öldü.