AZERBAYCAN / ARAS GERÇEĞİ

SAYGI ÖZTÜRK’ün ÖNEMLİ ARAŞTIRMASI;

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Azerbaycanlı ünlü şair Bahtiyar Vahapzade‘nin   Aras’ı ayırdılar,/ Kum ile doldurdular;/ 

Ben senden ayrılmazdım/ Zor ile ayırdılar;/

Ay Laçin, can Laçin,/ Men sene kurban Laçin”   şiirini okumasına İran sert tepki gösterdi. Karşılıklı büyükelçiler çağrıldı. Dışişleri bakanlarının telefon görüşmesiyle yanlış anlamalar giderildi.

Sovyetler Birliği dağılma sürecine girmişti. Gorbaçov çok zor durumdaydı. Amerika’ya yakın isimlerden Turgut Özal, Yardım edebileceğini iletmişti. Gorbaçov‘un daveti üzerine Özal, Rusya’ya gitti. O ziyarette yer alanlardan birisi de Özal’ın özel kalem müdürü Feyzi İşbaşaran‘dı. Özal ile beraber iki gece Kremlin Sarayı’nda kaldılar. Özal, Türk Cumhuriyetleri’nin bağımsızlığı için bunu tarihi fırsat olarak görüyordu. Kremlin Sarayı’nda, iki gün, iki gece süren görüşmelerde Özal ve Gorbaçov arasında çok önemli kararlar alındı. Bunun en yakın tanıklarından birisi, Gorbaçov’un çok özel dostu Şarık Tara’ydı.

ÖZAL’IN ÖNERİSİ

Özal’ın Gorbaçov’a önerisi, Türkiye’nin, Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerinin geliştirilmesine yardımcı olunmasını ve bağımsızlıklarına kavuşturulması karşılığında ABD/Avrupa ile Rusya ilişkilerinde yardımcı olunacağı sözüydü. Gorbaçov da Özal’a, Size, Türk Cumhuriyetleri ile ilgili yardımcı olacağım, siz de Avrupa/Amerika’nın Ukrayna üzerindeki baskı/beklentilerini kaldırabilir misiniz?” dedi. Özal bu teklifi kabul etti ve ertesi gün Ukrayna’ya gitti.

Ukrayna, Özal’dan Ukrayna’nın Rusya’dan ayrılma sözünü beklerken, Özal Ukrayna’nın Rusya ile beraber nasıl daha güçlü olabileceğini anlattı. Gorbaçov, Özal’ın Ukrayna’daki konuşmasından çok memnu n oldu. Artık Türk Cumhuriyetleri’ni dizayn etme yolu açılmıştı. Bu, Türk Cumhuriyetleri’nin en zoru Azerbaycan’dı. Ruslar Azerbaycan’da çok güçlü istihbarat/askeri güç bulunduruyor, bırakmak istemiyorlardı.

Azerbaycan dışındaki Türk Cumhuriyetleri tek tek Özal/Türkiye’nin yanında yer aldı. Azerbaycan’daki Rus yanlısı Ayaz Muttalibov ise buna yanaşmadı. Geriye, Ebulfez Elçibey‘i organize etmek kalıyordu.

ŞAİRLE GÖRÜŞME

Ebulfez Elçibey’in etrafını güçlendirmek amacıyla görüşmelere başlandı. İlk görüşme, Azerbaycan’ın efsane Şairi Bahtiyar Vahapzade ile oldu. Özal’ın eşi Semra Özal için de Bakü’de kadınlar ile ilgili bir program düzenlendi. Bakü Devlet Üniversitesi’nde Rus yanlısı bir kadın dekana “Bağış karşılığı program” düzenlendi. Akşam yemeğinde Semra Hanım, Şair Bahtiyar Vahapzade’yi ziyaret etmek isterim dedi.

Ertesi gün Bahtiyar Vahapzade’yi ziyaret etmelerine izin çıktı. Pervaneli bir uçakla Bakü’den Şeki’ye, oradan da Bahtiyar Vahapzade’nin evine gidildi. Öğle yemeğini orada yediler. Semra Hanım öğleden sonra uçak ile Bakü’ye döndü. Feyzi İşbaşaran ise Şeki’de kaldı. Amacı buydu zaten. Akşam, herkes çekildikten, Vahapzade ile Feyzi İşbaşaran baş başa kaldı.

“DAHA BÜYÜK DÜŞÜNÜN”

Özal’ın talimatı doğrultusunda görüşme başlamıştı. İşbaşaran, bu tarihi buluşmayı şöyle anlatıyor:

“Şair Bahtiyar Vahapzade’ye, ‘Beni Özal gönderdi. Sizinle bir konuyu konuşmam gerekiyor’ dedim. Hiç şaşırmadı ve ‘Özal’ın eşinin ziyaretime gelmesinin bir manasının olabileceğini düşündüm. Buyurun’ karşılığını verdi. ‘Efendim biliyorsunuz Rusya dağılıyor. Gorbaçov ile Özal’ın ilişkileri çok iyi. ‘Evet, takip ediyorum’ dedi. Diğer Türk Cumhuriyetleri’nde fazla zorlanmıyoruz. Azerbaycan bizim için çok önemli ama buradaki Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov KGB’nin emrinden çıkmıyor.’

Bahtiyar Vahapzade düşündü, ‘Peki ben ne yapabilirim?’ diye sorunca, ‘Efendim biz Ebulfez Bey ile irtibat halindeyiz. Ben şahsen görüşüyorum. Siz, Azerbaycan ve Türkiye için çok önemlisiniz. Şeki, Gence ve diğer şehirlerdeki sevenlerinize mesaj gönderebilir misiniz? Ebulfez Bey’e destek olalım. Vahapzade, ‘Daha büyük düşünün, Azerbaycan sadece Bakü, Gence, Şeki değil. İran Azerbaycan’ını, büyük Türk dünyasını düşünün. Bizim Ayaz Muttalibov ile sorunumuz yok.’ Anladım ki bizimle hareket etmeyecek, hiç uyuyamadım ve sabah erken ayrıldım.

“UNUTALIM BUNU”

Feyzi İşbaşaran, önemli bir işi başaracağını, Özal’a müjdeli haberle döneceğini düşünmüştü ama olmadı. Hayal kırıklığı içindeydi. Ertesi gün Türkiye’ye döndü. Turgut Özal’a, “Şair Bahtiyar Vahapzade ile görüşmem hayal kırıklığı. Bizimle hareket etmemek için ipe un serdi. Önümüzdeki fırsatı anlamadığını düşünmüyorum. Türk dünyası hayali ile kibarca bizi reddetti” dedi. Özal, dinledi. Soru yöneltti. Sonunda, “Unutalım bunu” demekle yetindi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bakü’de şair Bahtiyar Vahapzade’nin şiirini okuyunca, Feyzi İşbaşaran, yaşadığı bu olayı anımsadı. “Hiçbir gerçek saklı kalmasın” dedi. Azerbaycan ile ilgili siyaset yapanların da bunu bilmesini istedi