KURUÇEŞME/SARKİS ADASI

Bir varmış bir yokmuş

                     Sarkis Balyan.. Kuruçeşme Adası..
Resim; Şu anki Suada yani Galatasaray adasının Sarkis Bey adası olduğu harabe yıllar.. 1890 sonları..

Öncelikle Sarkis Balyan yapılarını hatırlıyalım..

Beylerbeyi Sarayı, babası Garabet Amira Balyan‘la birlikte (1861 – 1865),

Çırağan Sarayı (1863 – 1871), Akaretler Sıra Evleri 138 daireli evler (1874),
Pertevniyal Valide Sultan Camisi, kardeşi Hagop Balyan‘la birlikte (1871), Zeytinburnu Barut Fabrikası (1874),

Harbiye Nezareti, bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Taşkışla binası,

Mekteb-i Tıbbiye, bugünkü Galatasaray Lisesi‘nin binası,

Beşiktaş Makruhyan Ermeni Okulu (1866) (eşi Makruhi’ye adanmıştır),
Maçka Silahhanesi, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Maden fakültesi,

Gümüşsuyu Kışlası, Malta köşkü, Hekimbaşı Av köşkü, Balta Limanı Yalısı, Adile Sultan Sarayı (Kandilli), Yıldız Sarayı Büyük Mabeyin Binası, Çadır Köşkü, Malta Köşkü, Şale Kasrı (2. kısım), Çit Kasrı, Çağlayan Kasrı (Kağıthane),

Ayazağa Köşkü (Maslak), Kalender Köşkü, Zincirlikuyu Kasrı (ISOV Yapı Meslek Lisesi binası), Tokat Köşkü (Beykoz), Alemdağ Av Köşkü, Abdülaziz Av köşkleri (Validebağ ve Ayazağa), Sultan Çiftliği Köşkü (İzmit),

Kağıthane Camii, Bahariye Nezareti, Maçka Karakolhanesi, Hamidiye Saat Kulesi (Dikran Kalfa Cüberyan ile birlikte), Ümraniye Hekimbaşı Av Köşkü,

Çırağan Sarayı Haremi (Şimdiki Beşiktaş Anadolu Lisesi).
Dolmabahçe Sarayını babası Garabet Balyan, Ortaköy Camiini de ağabeyi Nigoğos Balyan yapmıştır..

                          Sarkis Bey ve Kuruçeşme Adası..
Sarkis Bey hakkında bir sürü şey söylenir.. Kimi der Osmanlının son Baş-Mimarı idi, kimi der o zaman baş mimarlık yoktu, Sarkis Bey Müteahhitti, kimi der Kuruçeşme adası Padişah tarafından ona hediye edildi, kimi ise hediye edilmedi ona olan borçlar dolayısı ile veridi, kimi ise orada bir fabrika yapmak üzere devletle anlaştı ancak sonra fabrika yerine oraya ev yaptı, kimse de sesini çıkaramadı, yani o adaya çöktü.. Kimi der büyük adamdı, kimi der devleti kazıkladı, yurtdışına sürüldü.. Sonra devir değişti affedildi, geri çağrıldı.. Tam olarak neler oldu bilemiyoruz.. Gözümüzle gördüğümüz gerçek şu ki ; kendisi ve ailesi İstanbul’u 100 yıl boyunca güzelleştiren Koca Sinan’dan sonra Istanbul’u İstanbul yapan yapılara imza atmıştır. En büyük özelliği 5-6 bin kişi çalıştırıp yapıları hiç tahmin edilemeyen sürelerde bitirmesi idi.. Şu an yapıtlarının çoğu hala ayakta ve o güzelliği hepimiz yaşıyoruz..

Kuruçeşme’deki adaya gelince..
Sultan II. Abdülhamid, 12 Mayıs 1879’da Kuruçeşme Adası’nı Sarkis Balyan’a tahsis ettirdi.. (Ne hakla olduğu bilinmez, ama tekadam devrinde oluyor böyle yandaşçılık.. Tekadamlar, milletin malını, kendi özel malı sanırlar)
Sarkis Balyan, 1899 yılında ölünceye kadar Kuruçeşme Adası’nda yaşar. Vefatından sonra ada yıllarca boş kalır.. Ama adı hep Sarkis Bey adasıdır..
I.Dünya Savaşı’ndan sonra Şirket-i Hayriye Vapur İşletmesi adayı kiralar, resimde gördüğünüz ev zaten yanmış ve metruk haldedir ve yıkılır ve ada gemiler için kömür deposu olarak kullanılır.. Adı olur Kömür Adası.. 1957’de GS Başkanı Sadık Giz sayesinde 150.000 lira karşılığında varislerinden satın alınarak Galatasaray Kulübü bünyesine geçer..

 Şunu da yazmadan geçemeyeceğim;

İstanbul Boğazında bulunan bu tek adanın orjinali 3,831 metrekare (eski resimde görülen) iken daha sonraları yapılan dolgularla 6900 m2 ye kadar çıkarılmıştır. (son şekliyle yandaki yeni resim). 1978 de yıkım kararı çıksa da uygulanmamıştır. Şu an orjinal m2 tapusu GS, dolgu bölümleri olan 2 parsel Milli Emlak’a bağlıdır….
Böyle halletmişler..
Burası Türkiye…